Wskazówki dot. użycia

Główne rodzaje terapii, w których wskazane jest wykorzystanie portów:

• chemioterapia podawana dożylnie
• antybiotykoterapia podawana dożylnie,
• całkowite żywienie pozajelitowe (TPN),
• podawanie środków kontrastowych pod wysokim ciśnieniem, stosowanych podczas badania CT
• transfuzja preparatów krwiopochodnych oraz pobieranie próbek krwi. 

Implantacja portu dożylnego 

Procedurę implantacji, w zależności od rodzaju dostępu, wykonuje się zwykle w znieczuleniu miejscowym (u dzieci w znieczuleniu ogólnym). Port dostępu można umieścić w górnej lub dolnej części klatki piersiowej, a w przypadku stosowania dedykowanego portu ramiennego, na ramieniu. Istnieje wiele potencjalnych dróg dostępu dla centralnego cewnika żylnego, a najczęściej wykorzystywane to żyła szyjna wewnętrzna oraz żyła podobojczykowa. Podczas wykonywania dostępu podobojczykowego należy zachować szczególną ostrożność w celu uniknięcia zgniecenia cewnika pomiędzy obojczykiem a pierwszym żebrem, znanym jako Pinch-off Syndrome. W przypadku stosowania portu dostępu ramiennego, należy skorzystać z żyły ramiennej, odpromieniowej lub łokciowej. Żyły udowe nie są zalecane do rutynowego dostępu, aczkolwiek w przypadku, kiedy wykorzystanie innych żył jest niemożliwe lub przeciwwskazane, można wykonać implantację z wykorzystaniem żyły udowej.

Podczas implantacji portu dożylnego lekarz nakłuwa żyłę w celu wprowadzenia cewnika oraz wykonuje nacięcie na skórze w celu wytworzenia kieszeni podskórnej, w której umieszczona zostanie komora portu dostępu Celsite®. Po sprawdzeniu prawidłowego funkcjonowania układu, komora portu przyszywana jest do powięzi mięśni na ścianie klatki piersiowej, a skóra zaszywana. Następnie na miejsce implantacji portu zakłada się opatrunek, który zabezpiecza nacięcie na skórze. Jeśli procedura wymaga podania leku bezpośrednio po zakończeniu implantacji, wówczas lekarz może po zabiegu pozostawić igłę w komorze portu

Dostęp do portu dostępu odbywa się za pomocą igieł o specjalnym szlifie. Igły Surecan® i Cytocan®, przeznaczone do nakłuwania portów, posiadają specjalnie zaprojektowany, łyżeczkowy skos ostrza pozwalający na łatwą penetrację silikonowej membrany, jednocześnie nie dopuszczając do wykłuwania w niej otworu oraz wspomagając zamknięcie membrany portu po wycofaniu igły. Ma to decydujący wpływ na wydłużenie okresu użytkowania portu. Jeżeli leczenie wymaga ciągłej lub przerywanej infuzji igły nie trzeba wymieniać codziennie, ale jej maksymalny czas umieszczenia w porcie nie powinien przekraczać 7 dni. Jeśli pacjent nie otrzymuje regularnego leczenia przez port dostępu, zaleca się okresową kontrolę portu co 4 tygodnie. Ma to na celu upewnienie się, że cewnik i port są nadal sprawne. W większości przypadków nie ma żadnych powikłań.

Dożylny port dostępu posiada wiele różnego rodzaju zalet: 

• redukcja liczby wkłuć do żył obwodowych, które mogłyby ulec uszkodzeniu w trakcie podawania chemioterapii i generalnie są trudno dostępne,
• łatwiejszy i mniej bolesny dostęp do żyły,
• możliwość leczenia w domu,
• możliwość wykonywania codziennych czynności.

Środki ostrożności w zakresie higieny

W trakcie pracy z portem dostępu należy ściśle przestrzegać zasad aseptyki, zgodnie z obowiązującą w danym szpitalu procedurą. Nie zastosowanie się do w/w zaleceń prowadzi do infekcji, nieprawidłowego funkcjonowania portu dostępu oraz innych komplikacji. W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia podczas uzyskiwania dostępu do portu oraz podczas wszystkich czynności obsługowych wykonywanych przy porcie, zaleca się aby pacjent miał założoną maskę chirurgiczną lub zwrócił głowę w przeciwną stronę.

Niezwykle istotne jest, aby członkowie personelu pielęgniarskiego:

- stosowali maski chirurgiczne,

- myli ręce z użyciem antyseptycznego mydła,

- przed rozpoczęciem jakiejkolwiek czynności związanej z obsługą portu zakładali sterylne rękawice.

Przygotowanie miejsca wkłucia

Zawsze należy:

- Skontrolować skórę w okolicy komory portu oraz wzdłuż cewnika, czy nie ma zaczerwienienia lub obrzęku.

- Zdezynfekować okolicę komory portu (wybór środka antyseptycznego należy do pielęgniarki, aczkolwiek należy przestrzegać zalecanego dla danego środka antyseptycznego czasu kontaktu).

- Przestrzegając zasad aseptyki, przygotować wszystkie elementy zestawu do przetoczeń i opatrunku (jeżeli to możliwe należy skorzystać z gotowego zestawu). Igłę/zestaw do przetoczeń przepłukać 0,9% roztworem soli fizjologicznej (NaCl), w przypadku stosowania igły z drenem przedłużającym należy również zamknąć zacisk.

- Ponownie zdezynfekować miejsce wokół portu.

Uwaga: Nawet w sytuacji, kiedy dla określonych numerów katalogowych portów dostępów Celsite® można stosować strzykawki o pojemności 5 ml lub nawet 2 ml, zalecamy stosowanie strzykawek o pojemności co najmniej 10 ml. 

Dostęp do portu

- Palcami ręki niedominującej chwycić przez skórę boczne powierzchnie komory portu. Ręką dominującą wkłuć igłę przez membranę do komory portu.

Uwaga: stosowanie nadmiernej siły w trakcie wprowadzania igły może prowadzić do uszkodzenia końcówki igły.

Podczas usuwania tak zagiętej igły możliwe jest uszkodzenie membrany, co w konsekwencji może powodować wycieki z komory portu oraz uczucie rozpierania i bólu w okolicy implantacji komory portu.

- Drożność cewnika należy sprawdzić aspirując do strzykawki 2 ml krwi i, przy użyciu drugiej strzykawki, wstrzykując 5 ml 0,9%-owego roztworu soli fizjologicznej (NaCl).

- W celu wydłużenia okresu żywotności membrany zaleca się wkłuwanie igły w różnych miejscach membrany.

- Aby ograniczyć odczuwanie bólu przez pacjenta w trakcie wkłucia możliwe jest stosowanie miejscowych środków znieczulających (krem, plaster).

- Po wycofaniu igły należy zdezynfekować miejsce wkłucia oraz założyć opatrunek. Igły do długo-okresowego stosowania należy zmieniać nie zadziej niż co 7 dni (w zależności od przetaczanych przez port płynów oraz lokalnych procedur).

Opatrunek

W miejscu wprowadzenia igły do komory portu zaleca się stosowanie przezroczystych opatrunków oraz codzienne nadzorowanie miejsca przejścia igły przez skórę.

Paski samoprzylepne można umieszczać na igle w celu przymocowania skrzydełek lub płytki do skóry.

Opatrunek należy bezwzględnie zmieniać każdorazowo przy zmianie igły, jednak nie rzadziej niż raz na 7 dni, a także w przypadku stwierdzenia, że opatrunek jest uszkodzony lub nie przylega już dobrze do skóry. Jeśli do portu nie jest wkłuta igła, skóry nad komorą nie należy zabezpieczać żadnym opatrunkiem.

Infuzja

W celu wykonania infuzji przez port dostępu należy zastosować specjalną igłę nie uszkadzającą silikonowej membrany, np. Surecan®, Cytocan® lub Surecan® Safety II. Typ igły należy dobrać uwzględniając czas trwania wlewu oraz rodzaj przetaczanego płynu.

Usuwanie igły

Aby nie dopuścić do pozostawiania krwi wewnątrz cewnika, port należy przepłukać 0,9%-owym roztworem soli fizjologicznej (NaCl). Podczas usuwania igły zalecane jest stosowanie dodatniego ciśnienia. Nie powoduje to jednak wyeliminowania ryzyka dyfuzji krwi do światła cewnika w okresie pomiędzy wlewami. Niezwykle istotne jest płukanie portu zgodnie z wyżej podanymi zaleceniami przed, pomiędzy i po zakończeniu infuzji